Contact
Menu
ActueelVakkennis

Acht tips voor duidelijke communicatie over ‘aardgasvrij’

De komende decennia gaat Nederland stap voor stap van het aardgas af. Technisch gezien is dat een enorme operatie, maar ook voor de communicatie door gemeenten is dit een uitdaging. Want hoe communiceer je met een zeer diverse doelgroep over zo’n complex vraagstuk? Hoe beantwoord je vragen als de antwoorden daarop nog niet bekend zijn?

De eerste wijken in ons land zijn inmiddels van het aardgas af. Duizenden andere wijken volgen in de komende jaren. En hoewel de alternatieven voor gas nog lang niet voor elke wijk bekend zijn, moet de gemeentelijke communicatie met bewoners al van start gaan. Dat bezorgt menig gemeente hoofdbrekens. Want het aardgasvrij maken van Nederland is nog met veel onzekerheden omgeven.

De boodschap komt vooralsnog meestal neer op: ‘Over enige tijd gaat uw huis van het aardgas af. Verwarmen van uw huis en van uw tapwater zal dan anders gaan dan voorheen. Hoe: dat onderzoeken we nog. Wanneer: dat kunnen we nog niet zeggen. Wat het u gaat kosten: we hebben nog geen idee. We weten alleen dat het gaat gebeuren, dus bereid u zich er maar vast op voor.’ Da’s geen prettig verhaal. Niet voor de communicerende gemeenten en al helemaal niet voor de betrokken bewoners.

Duidelijk communiceren

Tegelijk is het wel van belang dat gemeenten zo duidelijk mogelijk communiceren naar hun inwoners. Daarvoor kunnen ze terugvallen op de ervaringen in de 27 proeftuinen van het Programma Aardgasvrije Wijken van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Deze pilotwijken in grote en kleine gemeenten gingen als eerste ‘van gas los’. Hiermee is waardevolle ervaring opgedaan, waarvan we veel kunnen leren.

“Het aardgasvrij maken van Nederland is nog met veel onzekerheden omgeven. Tegelijk is het wel van belang dat gemeenten zo duidelijk mogelijk communiceren naar hun inwoners.”

Bewoners in deze pilotwijken zijn per brief geïnformeerd, er zijn inloopavonden georganiseerd, websites gelanceerd, informatiepunten ingericht en soms is er zelfs een festival aan gewijd. Soms ging dat goed, soms ook liet de communicatie veel te wensen over. Die ervaringen komen goed van pas voor de vele gemeenten waar alle ‘aardgasvrij’-communicatie nog van start moet gaan.

Acht geleerde lessen

Op verzoek van het ministerie van BZK bekeken we hoe de proeftuingemeenten hun communicatie aanpakten. Uit deze ‘lessons learned’ destilleerden we acht tips voor direct duidelijke communicatie over aardgasvrij worden.

1. Neem als gemeente duidelijk het voortouw

De gemeente is aan zet bij de energietransitie en daarom eerstverantwoordelijk als het gaat om duidelijke communicatie. Maak dus glashelder wie de afzender is, óók door de vormgeving en gebruik van het gemeentelogo. Natuurlijk zijn er meer partijen betrokken: bewonersinitiatieven, energiecoöperaties van bewoners, woningcorporaties, et cetera. Laat de communicatie niet aan hen over, maar omarm uiteraard wel de initiatieven die er al zijn. Werk samen en geef de andere partijen ook een duidelijke plek in de communicatie.

2. Zorg voor een duidelijke boodschap

Denk goed na over wát je wil vertellen en welke informatie nu nog achterwege kan blijven. Formuleer dus een heldere, eenduidige kernboodschap met concrete sub-boodschappen. Zo voorkom je dat een brief die aankondigt dat een wijk aardgasvrij wordt, ook uitweidt over de techniek achter een warmtenet. Het verhaal is al ingewikkeld genoeg!

3. Vertel wat je wél weet

Rondom het aardgasvrij worden van woonwijken is nog veel onduidelijk. Vaak is nog niet bekend wat het beste alternatief is, hoe het zit met de kosten en wat de planning is. Ga deze onzekerheden niet uit de weg. Maak duidelijk dat nog niet alle antwoorden bekend zijn, maar communiceer tegelijk zo veel mogelijk over wat al wél bekend is. Bijvoorbeeld over de meest voor de hand liggende alternatieven, de diverse fases in het proces of over de planning waaraan de lezer globaal moet denken. Dat zorgt in elk geval voor enig houvast bij bewoners.

4. Communiceer in begrijpelijke taal

Bij de communicatie over aardgasvrij worden heb je als gemeente te maken met een zeer brede doelgroep. Houd daar in je taalgebruik rekening mee. Gemiddeld is één op de acht Nederlanders laaggeletterd. In sommige wijken ligt dat percentage nog een stuk hoger. Wees je daarvan bewust. Schrijf in eenvoudige, alledaagse taal. Gebruik korte zinnen en alinea’s en met duidelijke en functionele tussenkopjes. Laat bijzaken en vaktaal achterwege en formuleer vanuit het perspectief van de lezer.

5. Breng óók het slechte nieuws

Mensen willen weten waar ze aan toe zijn. Aarzel daarom niet ook het ‘slechte nieuws’ te brengen. Bijvoorbeeld dat de betrokken huiseigenaren niet zelf kunnen kiezen of ze aardgasvrij willen worden. Dat de overheid de meeste kosten voor haar rekening neemt, maar dat woningeigenaren een eigen bijdrage moeten betalen. En dat er voor huurders weliswaar geen kosten zijn, maar ook geen inspraakmogelijkheid is. Ook deze aspecten dragen bij aan een duidelijk en eerlijk verhaal.

6. Maak het praktisch en persoonlijk

Aardgasvrij worden raakt iedereen en ‘komt achter de voordeur’. Mensen willen weten wat dit voor hen persoonlijk betekent, en hebben dus vragen als: Wat moet ik met mijn cv-ketel en fornuis? Wat verandert er in mijn woning? Hoeveel kost mij dit alles? Probeer daarom zo concreet, zo praktisch en zo persoonlijk mogelijk te zijn. Laat merken dat je oog hebt voor de ‘kleine’ vragen en geef een concrete mogelijkheid om bewoners álle vragen te laten stellen die zij hebben. Denk aan spreekuren, een telefoonnummer en een speciaal e-mailadres voor vragen.

7. Houd het (gematigd) positief

Aardgasvrij worden is een serieus onderwerp, met grote gevolgen voor betrokken bewoners. Toon hiervoor begrip, maar zet dit in de communicatie ook weer niet té zwaar aan: je wilt mensen tenslotte wél meekrijgen in dit verhaal. Houd de toonzetting van de communicatie daarom ‘gematigd’ positief. Blijf realistisch maar benadruk ook de kansen en positieve kanten. Relativeer waar dat kan, schenk aandacht aan bewonersinitiatieven en gebruik in de vormgeving frisse kleuren en ‘vriendelijke’ foto’s.

8. Communiceer professioneel

Sta als gemeente voor professionaliteit in de communicatie. Amateurisme is ‘dodelijk’ als het gaat om communicatie over ‘aardgasvrij’. Besteed daarom aandacht aan goed geformuleerde, toegankelijke en foutloze teksten. Schakel daarvoor eventueel een externe professionele tekstschrijver in, en maak gebruik van beschikbare voorbeeldteksten. Denk ook aan een verzorgde vormgeving met een wat groter, goed leesbaar lettertype, voldoende witruimte en functioneel beeld. Schakel daarvoor bij voorkeur een professionele fotograaf en vormgever in. De (meestal bescheiden) investering in professionele ondersteuning betaalt zich dubbel en dwars uit. Communicatie waaraan door de afzender aandacht is besteed, kan op meer aandacht rekenen van de ontvanger!

Samenwerken?

De afgelopen jaren hebben we bij Leene Communicatie veel ervaring opgedaan met duidelijke (overheids)communicatie. We zijn onder meer betrokken bij de ‘direct duidelijk’-brigade van het ministerie van BZK en ontwikkelden samen met de gemeente Rotterdam het ‘beeldbrieven’-concept. Kun je dus wel wat hulp gebruiken bij duidelijke communicatie over ‘aardgasvrij’? Onze communicatieadviseurs, tekstschrijvers en vormgevers helpen je graag! Wil je nog meer weten? Lees hier over onze ervaring met communicatie over energietransitie en aardgasvrije wijken.

Lees wat we verder te vertellen hebben